Zingeving

Openingswoord voor de open zitting op 9 april

Met het openingswoord aan het begin van de zitting wil de VM de leden van de loge  wat losmaken uit de dagelijkse beslommeringen, de waan van alledag. Het onderwerp kan raken aan de actualiteit, het kan een herkenbare ervaring of beleving zijn, waar beschouwend en met meer diepgang op in wordt gegaan. Dat valt niet mee, zou je denken, om elke week zo’n verhaal te moeten houden, maar in feite is het juist moeilijk om te kiezen uit alles wat je ziet, leest en ervaart in een week.

De titel van dit openingswoord is Zingeving. Mijn stelling is dat elk mens behoefte heeft aan zingeving in het leven. Ik ga dat nader toelichten.

Het woord zin gebruiken we om de haverklap. “Ik heb zin in….” zeggen we dagelijks. “Ik heb zin in een boterham, een pilsje, een rustige avond met een goed boek, vul het maar in. We hebben zin in iets dat we graag willen hebben. Of juist niet: we hebben in veel dingen geen zin en dat laten we ook weten: “een kroket, daar heb ik helemaal geen zin in”. We gebruiken dan vaak het woord zinloos. “probeer maar niet om hem op andere gedachten te brengen, dat is zinloos”. Voor de term “daar heb ik geen zin in” kennen we ook een eigentijdse variant: “daar ben ik helemaal klaar mee”.

Als je het zo beschouwt zijn we elke dag bezig met anderen te vertellen waar we wel of geen zin in hebben. Niet alleen aan anderen overigens: we laten het vooral aan onszelf weten. Eigenlijk zijn we als mens steeds bezig met het bevredigen van behoeften, in positieve of negatieve zin.

Voor de meeste fysieke, materiële behoeften lijkt dit eenvoudig en overzichtelijk. Het is een kwestie van kiezen waar je zin in hebt. Die keuze wordt beperkt door de omstandigheden: de verkrijgbaarheid, de levertijd, de prijs en door je smaak en je portemonnee. Met enig verstand en realiteitsbesef kun je binnen die grenzen je materiële behoeften bevredigen en dat geeft dan ook nog een prettig gevoel.

Met psychische, immateriële behoeften ligt dat anders, daarbij kun je niet eenvoudigweg kiezen waar je wel of geen zin in heb. De behoeften zijn er wel, die voelen we wel, maar hoe zien ze eruit? Dat weten we lang niet altijd precies. Sommige zijn latent, een onbestemd gevoel dat er ergens iets aan schort. Als het niet gaat schuren laten we het liever zo. Of we vertalen het gevoel naar een materiële behoefte: de behoefte aan rust, aan ontspanning wordt vertaald in het zoeken op internet naar een weekendje weg. De voor elk mens wezenlijke immateriële behoefte valt echter niet te negeren: de behoefte aan zingeving, aan het antwoord op de vraag: waarom ben ik hier, wat is de zin van mijn relatief kortstondig verblijf op deze aarde en waar ga ik naar toe? Het zijn vragen die we graag negeren, maar die toch steeds weer de kop opsteken.  Waar moet je met die vragen heen? Voor sommigen geeft het geloof antwoord op deze vragen. En ook al lopen de kerken leeg, voor velen blijft er iets van hun geloof hangen, blijft het knagen en wordt het antwoord gezocht in hedendaagse alternatieven, zoals mindfullness, taoïsme, en allerlei andere spirituele tijdsverschijnselen.

De zin van het leven wordt voor velen ook gevonden in de ander, in het met anderen of die ene ander delen van lief en leed. We zoeken elkaar op omdat we elkaar nodig hebben. Zonder partner zijn is voor velen niet eenvoudig, maar zonder sociaal verband kan bijna niemand. Wat zoeken we bij elkaar? We willen van betekenis zijn, er toe doen in ons leven en dat kunnen we niet alleen, daar hebben de de ander of de anderen voor nodig. En zo zijn we, grotendeels onbewust, steeds weer bezig met zingeving. Velen zoeken het antwoord in het spirituele, maar nagenoeg allemaal zoeken we het (daarnaast) bij elkaar.

Als leden van deze loge onderkennen en erkennen we dat. We vormen een sociaal verband waarin vriendschap voor elkaar, liefde voor de ander en het zoeken naar waarheid de beginselen zijn. Dat proberen we in de praktijk te brengen in onze wekelijkse bijeenkomsten en in onze activiteiten voor sociale doelen. Daarin zijn we niet hoogdravend maar staan met de voeten op de grond. En we doen niet alles even goed, we maken ook fouten en schieten tekort. Maar de verbondenheid die we naar elkaar voelen, blijft. Ik zou er nog veel meer over kunnen zeggen, maar dat zou te lang worden. Straks gaan andere leden van onze loge er verder op in.