Broederen,

De titel van mijn slotwoord is: De Muur.

Toen ik als kleine jongen in de jaren 50/60 met mijn ouders in de auto naar
Duitsland ging, herinner ik mij dat bij de grens een groot bord stond. De tekst
op dat bord was: Deutschland dreigeteilt, niemals. In die tijd begreep ik de
strekking van het bord niet. Jaren later kwam het besef wat het bord
betekende. Het wilde aandacht vragen voor het feit dat Duitsland na de
Tweede Weeldoorlog in drieën was gedeeld door de geallieerden. Twee delen
kwamen onder Russische invloedssfeer te weten het latere Oost-Duitsland en
het andere deel zoals Silezie en Oost- Pruisen, die werden toebedeeld aan
Polen welk land ook onder de Communistische invloedssfeer viel. Het
overblijvende deel was de latere Bondsrepubliek West-Duitsland waar de
Engelsen, Amerikanen en Fransen invloed uitoefenden.
Daarmee was de verdeling van Duitsland in een westelijke democratische en
kapitalistische samenleving en een Oost-Duitse communistische staat een feit.
Bovendien was Duitsland ook nog de stukken land kwijt die ik zojuist heb
genoemd die onderdeel werden van Polen. Ook landen als Tsjecho-Slowakije,
Hongarije en Joegoslavië, die grensden aan kapitalistische democratische
landen, vielen onder de invloedssfeer van de communistische Sowjet-Unie
oftewel Rusland.
Dat Rusland zo’n grote invloed had in Oost-Europa was de westelijke
overwinnaars eigenlijk een doorn in het oog en men verdacht Rusland er van
dat ze nog verder zou willen uitbreiden. De Koude Oorlog was begonnen en
daarmee een wapenwedloop die zijn weerga niet kende. Er werden
kernraketten geplaatst aan beide zijden van de grens. Zelfs ons land ontkwam
er niet aan en Havelterberg was de plaats waar deze raketten werden
gestationeerd.
In de eerste jaren na de Tweede Wereldoorlog was er nog verkeer mogelijk
tussen Oost en West maar naarmate de jaren vergingen werd steeds
duidelijker dat mensen uit het Oostblok graag naar het westen wilden en dat
ook deden. Een land als Oost-Duitsland liep in feite leeg. Vooral veel bekwame
ambachtslieden, artsen en ingenieurs ontvluchtten de DDR. Een aantal van 2,7
miljoen heb ik ergens gelezen. Ze ontvluchtten de DDR via Berlijn want daar

was de grens nog open. In de gebieden langs de verdere grens waren reeds
versperringen en prikkeldraad aangebracht. Dit werd het Ijzeren Gordijn
genoemd en was vanaf 1952 effectief.
Aangezien er begin jaren 60 zo’n 3000 tot 5000 mensen per week vluchtten
werd in 1961 de Muur dwars door Berlijn gebouwd. Hierdoor was er een
definitieve scheiding tussen de beide Duitslanden en waren hele families
jarenlang van elkaar gescheiden. De DDR was een dictatuur en er bleven
mensen proberen naar het vrije westen te ontkomen. Een aantal werd door de
Oostduitse grenswachten doodgeschoten.
Na 28 jaar werd de Muur in 1989 neergehaald. Het symbool van onderdrukking
en vrijheidsberoving. De communistische ideologie werd ook in andere
communistische landen aan de kant geschoven en er werden min of meer
democratische regeringen gevormd. De Sowjet-Unie viel uiteen.
Is het daarmee dan koek en ei? Ik denk het niet. Ook nu is de mens weer de
vormer van het geheel. En, zoals ik al eens eerder heb beweerd, is de mens
een gigantische egoïst en het is ook daardoor dat ideologiën zoals het
communisme het nooit zullen halen, niet anders dan door onderdrukking en
vrijheidsberoving, terwijl het zeker een aantal elementen in zich bergt die de
mens zouden kunnen aanspreken. Maar het gaat teveel uit van de goedheid
van de mens. En daar zit hem nou juist de zwakke plek. Want daar maakten
juist de verkeerde elementen gebruik van, met als resultaat een Muur en
families die elkaar 28 jaar niet konden en mochten zien en een verloederde en
verarmde samenleving in de DDR, uitgezonderd de Partij en de Partijtop van de
communistische Partij.
Wat goed is na het vallen van de Muur, is niet alleen de economische
verbetering van het land maar vooral dat de inwoners een van de grootste
menselijke rijkdommen in de schoot geworpen kregen. Namelijk de vrijheid van
meningsuiting en zelfbepaling voor onze handelingen. Mits juist gebruikt zijn
dit de grootste schatten en die moeten we dan ook koesteren. Daarom was de
val van de Muur toch een belangrijke gebeurtenis en is het waard om hier na
30 jaar nog bij stil te staan.